Wie is verantwoordelijk voor het leerresultaat?

De stelling “Als een deelnemer niet heeft geleerd, dan heeft de trainer niet onderwezen!” wordt regelmatig aangehaald. Deze uitspraak impliceert dat de volledige verantwoordelijkheid voor het leerresultaat bij de trainer ligt. Als een deelnemer iets nog niet kan, had de trainer dat beter moeten uitleggen. Op het eerste gezicht lijkt deze gedachtegang sympathiek naar de medewerker toe; het lijkt te suggereren dat het niet zijn of haar schuld is dat iets nog niet lukt. Maar is dit wel zo sympathiek als het lijkt?

Geen schuld, dus ook geen succes

Wanneer de verantwoordelijkheid voor leren volledig bij de trainer wordt neergelegd, ontneem je de medewerker een belangrijke kans: de ervaring van succes. Immers, als leren de verantwoordelijkheid is van de trainer, is het diens schuld als de medewerker niet leert. Maar als de medewerker wel leert, is het succes dan ook volledig aan de trainer te danken? Dit is niet eerlijk tegenover de medewerker, die daarmee geen eigenaarschap voelt over zijn of haar eigen leerproces, en oneerlijk tegenover de trainer, die met een onrealistische verwachting wordt belast.

Wie is dan wel verantwoordelijk?

De vraag blijft: wie draagt de verantwoordelijkheid voor het leerresultaat? Ligt deze volledig bij de medewerker? Nee, dat is ook niet het geval. Voor effectief leren moeten bepaalde randvoorwaarden aanwezig zijn: een positieve leeromgeving, duidelijke leermaterialen, voldoende begeleiding en feedback zijn essentieel. Het is de taak van de trainer om deze randvoorwaarden te creëren, geduldig te zijn en diverse methoden in te zetten om de deelnemer zo goed mogelijk te ondersteunen in het leerproces.

Tegelijkertijd mag ook van de deelnemer worden verwacht dat hij of zij verantwoordelijkheid neemt voor het eigen leerproces. Bereidheid om te leren, inzet en energie zijn cruciale ingrediënten voor leersucces. Leren is geen passief proces waarbij kennis en vaardigheden automatisch worden overgedragen van de trainer naar de deelnemer. Het vereist actieve deelname en betrokkenheid. De deelnemer moet bereid zijn om vragen te stellen wanneer iets onduidelijk is, of als er iets niet wordt begrepen. De trainer kan niet leren voor de deelnemer; het is aan de deelnemer om zijn of haar eigen kennis, vaardigheden en begrip te ontwikkelen.

Gedeelde verantwoordelijkheid

Leren is dus een gezamenlijk proces waarin zowel de trainer als de deelnemer een cruciale rol spelen. De trainer biedt begeleiding, hulpbronnen en ondersteuning, terwijl de deelnemer bereid moet zijn om te leren en actief deel te nemen aan het leerproces. Door deze gedeelde verantwoordelijkheid kunnen beide partijen samenwerken en het maximale uit het leerproces halen.

De stelling dat “niet geleerd de schuld van de trainer is” is onjuist en zeker niet helpend. Deze stelling negeert de actieve rol en inzet van de deelnemer in het leerproces en legt een onnodige last op de trainer. In plaats daarvan moeten we leren zien als een samenwerking tussen de trainer en de deelnemer, waarbij beide partijen hun verantwoordelijkheid nemen en elkaar ondersteunen om succesvol te leren en te groeien.