Wie is verantwoordelijk voor het leerresultaat?

Als een deelnemer niet heeft geleerd, dan heeft de trainer niet onderwezen! Deze stelling wordt regelmatig aangehaald. Lukt het een deelnemer nog niet (meteen) om iets te doen, dan had de trainer het hem dat beter moeten leren. Als deze stelling één ding duidelijk maakt, dan is het wel waar de verantwoordelijkheid voor het leren ligt: bij de trainer. Op het eerste oog klinkt dat naar de medewerker toe heel sympathiek; het is niet jouw schuld dat je iets (nog) niet kan. Maar is het ook echt zo sympathiek als het klinkt?

Geen schuld, dus ook geen succes

Als je de verantwoordelijkheid voor leren weg haalt bij de medewerker, dan haal je nog iets bij hem weg: de kans op een succeservaring. Immers, het leren is de verantwoordelijkheid van de trainer. Als de medewerker niet leert, is het zijn schuld. Als de medewerker wel leert, is het succes daardoor ook van de trainer. Dat is niet eerlijk naar de medewerker en oneerlijk voor de trainer die wordt belast met een onredelijke verwachting.

Wie is dan wel verantwoordelijk?

Maar hoe zit het dan wel, wie is verantwoordelijk voor het leerresultaat? Ligt alle verantwoordelijkheid dan bij de medewerker? Nee, dat is ook niet zo. Om te kunnen leren, is het belangrijk dat de randvoorwaarden voor leren aanwezig zijn; een positieve leeromgeving, duidelijke leermaterialen, voldoende begeleiding en feedback zijn noodzakelijk om te kunnen leren. Het is de taak van de trainer om deze randvoorwaarden te bieden, geduldig te zijn en verschillende methoden in te zetten om de deelnemer de beste kans te geven om te leren.

Ook van de deelnemer mag je verwachten dat hij zijn verantwoordelijkheid voor het leerproces neemt; de bereidheid om te leren, inzet en energie zijn noodzakelijk voor leersucces. Leren is geen passief proces waarbij kennis en vaardigheden automatisch worden overgedragen van de trainer naar de deelnemer. Het vereist een actieve deelname en betrokkenheid van de deelnemer. De deelnemer heeft ook de verantwoordelijkheid om vragen te stellen als iets niet duidelijk is of als hij iets niet begrijpt. De trainer kan niet leren voor de deelnemer; het is aan de deelnemer om zijn eigen kennis, vaardigheden en begrip te ontwikkelen.

Gedeelde verantwoordelijkheid

Leren is dus een gemeenschappelijk proces waarbij zowel de trainer als de deelnemer een rol spelen. De trainer biedt begeleiding, hulpbronnen en ondersteuning. De deelnemer de bereidheid om te leren en actief deel te nemen aan het leerproces. Door deze gedeelde verantwoordelijkheid kunnen beide partijen samenwerken en het beste uit het leerproces halen.

De stelling dat niet geleerd de schuld van de trainer is, is dus onjuist en zeker niet helpend. Deze stelling negeert de actieve rol en inzet van de deelnemer in het leerproces en plaatst een onnodige last op de trainer. In plaats daarvan mogen we leren zien als een samenwerking tussen de trainer en de deelnemer, waarbij beide partijen hun verantwoordelijkheid nemen en elkaar ondersteunen op weg naar succesvol leren en groeien.